Dat iedereen overal en altijd de rol van online verslaggever op zich kan nemen, is inmiddels wel bekend. Burgerjournalistiek, heet dat. Nieuw zijn professionele journalisten die de hulp van hun lezerspubliek inroepen om stukken te schrijven. In dat laatste ligt voor een groot deel de toekomst van de journalistiek.
Fake news
De journalistiek zit al tijden in zwaar weer. Ze heeft stevige concurrentie gekregen van iedereen met een smartphone. Daarnaast is het vertrouwen in objectieve verslaggeving laag. Zo maakten de Amerikaanse verkiezingen eens te meer duidelijk hoe makkelijk het is om nepnieuws viraal te laten gaan. Gemanipuleerde foto’s die niet van echt zijn te onderscheiden verspreiden zich razendsnel dankzij social media. Uiteindelijk komt wel aan het licht dat de foto’s nep zijn, maar dan is het vaak te laat. De schade is al berokkend.
De Correspondent
In Nederland alleen al worden genoeg pogingen ondernomen om dit tij te keren. De Correspondent is hier een goed voorbeeld van. Elke dag verschijnen er online hoogwaardige artikelen zonder advertenties. Voor 6 euro per maand kun je lid worden en heb je toegang tot alle stukken. Ze trekken een niche publiek aan dat bereid is te betalen voor goede verhalen.
Een vergelijkbaar verdienmodel wordt door Follow The Money gehanteerd. Daar kun je voor acht euro per maand lid worden en toegang krijgen tot al hun content. De overeenkomst tussen beide journalistieke platformen is dat ze een heel afgebakende groep lezers bedienen. Deze ‘community’ van mensen zijn waarschijnlijk kritische geestverwanten van de journalisten die de stukken schrijven. Ook deze lezers wensen op authentieke een eerlijke wijze geïnformeerd te worden over de wereld. Als je dat bedenkt, is het toch jammer dat de betrokkenheid van de lezers bij de totstandkoming van de stukken beperkt blijft.
Crowdsourcing
Yournalism is een Nederlandse journalistieke startup die een stap verder gaat. Zij crowdsourcen de journalistieke beginvraag. Als je als lezer ergens meer over wil lezen of je wil iets aan de kaak stellen, dan kun je daarvoor bij Yournalism een voorstel indienen. Jouw idee wordt vervolgens getoetst aan criteria als haalbaarheid, urgentie en draagvlak. Als er potentie in zit, zorgt het platform dat er een journalist mee aan de slag gaat. Als het verhaal af is, kunnen de lezers nog additionele vragen aan de journalist stellen.
Een platform als Hearken lijkt hier erg op, maar legt de bal in eerste instantie bij de journalist. Die kan zijn idee voor een verhaal pitchen aan een lezerspubliek. Dat publiek kan op de ideeën van de journalisten stemmen, en hen vervolgens helpen met het maken van het verhaal door mee te denken in een interactieve notebook. In beide platformen wordt het lezerspubliek integraal betrokken bij het maakproces. Vergelijk dat eens met de meeste journalistiek, waar het lezerspubliek pas een rol krijgt achteraf in de comment-sectie onderaan.
Voordelen
Een voordeel van dit soort systemen is onder meer een verhoogde mate van eigenaarschap bij je publiek. Daarnaast zal de community zich ook gaan inspannen om je artikel te promoten, aangezien ze er inmiddels een belang bij hebben. En net als bij elke online community krijg je gratis inzichten erbij over wat je lezerspubliek wil:
- Welke content vinden ze interessant?
- Welke journalisten spreken hen aan?
- Welk type onderwerp vinden ze het leukst?
De eindverantwoordelijkheid ligt nog steeds bij de journalist. Het publiek wordt alleen betrokken in zaken waar het meer-ogen-principe een voordeel is: de selectie en fijn slijpen van het stuk.
Wikitribune
Ook het project Wikitribune geeft de community een veel grotere rol dan alleen die van reageerder. Oprichter Jimmy Wales (bekend van Wikipedia) gelooft dat er serieus iets mis is met het nieuws. Hij denkt dat de grotere community een taak heeft de gepresenteerde feiten, bronnen en stellingen uit journalistieke producten te controleren op juistheid. In zijn beleving is die community minstens zo belangrijk als de schrijver. Dat lijkt natuurlijk erg op Wikipedia, waar een groot publiek ervoor zorgt dat de feiten kloppen. Wikitribune maakt het journalistieke proces echt van iedereen.
The Coral Project
Goede initiatieven komen nooit alleen. Naast de al eerder genoemde initiatieven is The Coral Project ook bezig de journalistiek te vernieuwen. Dat doen ze onder andere door wetenschappelijk onderzoek, evenementen en nieuwe software. Een van hun softwareproducten heet Talk. Deze open source software is bedoeld om de commentaarsectie beter te maken. Uit onderzoek wat zij deden onder frequente reageerders van nieuwssites, bleek dat deze mensen onder andere behoefte hadden aan:
- Een diversiteit van standpunten
- Community gevoel
- Erkenning
- Duidelijkheid
- Wederkerigheid en respect
Door gebrek aan techniek en moderatie is dat nu juist wat vaak ontbreekt in de comment-secties. Kijk eens op een willekeurige nieuwssite en de scheldkannonades en verwensingen vliegen je om de oren. Veel nieuwssites besluiten te arren moede maar om daarom de secties te sluiten. Zonde. Met deze nieuwe software hoopt The Coral Project daar verandering in te brengen.
Conclusie
Met al deze initiatieven lijkt de kwaliteitsjournalistiek wel een revival door te maken. Uiteindelijk gaat het niet om de techniek alleen. De proof of the pudding zit met name in hoe de journalistiek het toe gaat passen. Als zij bereid zijn hun werk echt open te stellen voor de goegemeente, dan ligt er veel moois in het verschiet.
